انواع مالیات

مالیات دارای انواع مختلفی است که هر کدام با توجه به کارکردهای خود در اقتصاد و مدیریت کلان مالی کشور به کار گرفته می‌شود. مالیات بر اساس چگونگی تعلق به کالاهای مورد مالیات به مالیات مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود:

مالیات‌ های مستقیم

جزو مالیات بر ثروت-درآمد تلقی می‌شوند که اشخاص حقیقی-حقوقی در هر کشور با توجه به میزان ثروت-درآمد خود آن را محاسبه و پرداخت می‌نمایند. همان طور که از نام این مالیات‌ها مشخص است بدون هیچ واسطه‌ای بر درآمد افراد و یا سازمان‌ها و مؤسسات اقتصادی اعمال می‌شوند و توسط مأموران مالیاتی به طور مستقیم وصول می‌شوند. نمونه بارز این مالیات‌ها، مالیاتی است که دولت به طور مستقیم از حقوق کارمندان خود کسر می‌کند.

مالیات های مستقیم به دو دسته اصلی مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی تقسیم می شوند

الف: مالیات بر درآمد

1- مالیات بر درآمد املاک

مالیاتی است که از درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس ازکسر معافیت مقرر اخذ می‌شود.

2- مالیات بر درآمد مشاغل

مالیاتی است که از درآمد شخص حقیقی که از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور درسایر فصل های قانون مالیات ها در ایران تحصیل می شود پس از کسر معافیتهای مقرر وصول می گردد.(صاحبان مشاغل موضوع این فصل مکلف اند اسناد و مدارک مثبته کافی برای تشخیص درآمد مشمول مالیات خود نگاهداری کنند.صاحبان مشاغل از لحاظ تشخیص درآمد مشمول مالیات مشاغل به 3 دسته مشاغل بند (الف،ب،ج)تقسیم می گردند.

صاحبان مشاغل بند الف و ب به موجب قانون مالیات های مستقیم مکلف به ثبت فعالیت های شغلی خود در دفاتر روزنامه و کل موضوع قانون تجارت هستند و باید دفاتر و اسناد و مدارک مربوط را با رعایت اصول و موازین و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری نگاهداری کنند.

3- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

مالیاتی است که از جمع درآمد شرکتها و درآمد ناشی از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران تحصیل می شود پس از وضع زیانهای حاصل ازمنابع غیرمعاف و کسر معافیتهای مقرر به استثنای مواردی که طبق مقررات قانون دارای نرخ جداگانه ای می باشد مشمول مالیات به نرخ 25% وصول می شود.

4- مالیات بر درآمد حقوق

ب: مالیات بر دارایی

دارایی یا ثروت، مشتمل بر کلیه حق حقوقی است که شخص حقیقی یا حقوقی نسبت به ا شیا و اموال و دارایی ها دارد و به آنها این اجازه را می دهد که در آن اموال تصرفات مالکانه نمایند.

در قانون مالیات های مستقیم مصوب 1366، مالیات بر دارایی به پنج دسته تقسیم شده است که عبارتند از:

1- مالیات سالانه املاک

درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون مشمول مالیات بردرآمد املاک می باشد.

2- مستغلات مسکونی خالی

به استناد ماده 10 (ق.م.م) هرگاه مستغلات واقع در مراکز استان‌ها و شهرهاى با جمعیت بیش از یکصد هزار نفر آماده براى اجاره باشند و بدون داشتن موانع قانونى بیش از مدت شش ماه متوالى خالى و بلااستفاده نگه داشته شوند نسبت به بعد از شش ماه مذکور مشمول مالیات خواهد شد.

3- اراضی بایر

4- ارث

مالیاتی است که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی بر اموال باقی مانده متوفی طبق قانون تعلق می گیرد.

5- حق تمبر

نوعی مالیات مستقیم است که از طریق الصاق و ابطال تمبر بر اسناد، اوراق و مدارک به منظور رسمیت بخشیدن یا لازم الاجرا نمودن آنها، از مودی گرفته می شود؛ برای نمونه حق تمبری که از هر برگ چک که از طرف بانکها چاپ و به مصرف کنندگان ارائه میشود.

مالیات‌ های غیرمستقیم

مالیات‌هائى که پرداخت‌کننده آن مشخص و معین نبوده و تحقق مالیات بستگى به یک قسمت از فعالیت‌هاى اقتصادى و عملیات افراد داشته و قابلیت انتقال آنها بسیار زیاد باشد، مالیات‌هاى غیرمستقیم نامیده مى‌شود. به‌عبارت دیگر، مالیات‌هائى که به‌طور غیرمستقیم بر کالاهاى مصرفى اشخاص وضع شده و از مصرف‌کنندگان وصول مى‌شود.

الف: مالیات بر واردات

به منظور اجرای عدالت مالیاتی و توجه به توان واقعی مالیات دهندگان، یکی از سیاستهای مالی و اقتصادی دولت ها، اخذ مالیات از محل کالاهای وارداتی است. همچنین دولت ها به دلایل متعدد دیگری نیز اقدام به اعمال مالیات بر واردات می نمایند که اهم آنها عبارتند از: حمایت از تولیدات داخلی کشور، جلوگیری از ورود کالاهای تجملی غیرضرور و درآمد زایی است.

ب: مالیات بر معاملات

مالیاتی است که در موقع خرید و فروش به نسبت ارزش مورد معامله، از فروشنده دریافت می گردد. غالباً فروشنده نیز این مالیات را در موقع فروش بر قیمت کالا افزوده و به خریدار انتقال می دهد. مالیات بر معاملات شامل انواع مختلف مانند مالیات عمومی فروش (در مراحل مختلف تولید و توزیع)، مالیات بر عمده فروشی و خرده فروشی و مالیات بر ارزش افزوده است.(مالیات بر ارزش افزوده از مهمترین عناوین مالیات های غیر مستقیم می باشد که در مقالات بعدی بصورت مبسوط در رابطه با این موضوع بحث خواهیم کرد.

آشنایی با مالیات های مستقیم و غیر مستقیم

انواع مالیات